Russische agressie, moorden en martelingen in Oekraïne

Brian Castner is senior crisis-onderzoeker en wapenspecialist bij Amnesty’s Crisis Response Team. Hij deed onderzoek in Oekraïne en legt uit wat zijn werk inhoudt. ‘We werkten vanuit Lviv. Eerst zochten we mensen in de schuilkelders die ons konden informeren, en plekken waar we bewijzen konden zoeken. Ik sprak een man die in Charkov gewond was geraakt door clustermunitie. Hij had de munitie die een chirurg uit zijn lichaam had gehaald, bewaard. Daar heb ik foto’s van gemaakt. Voor zover ik weet is dit het eerste fysieke bewijs van het gebruik van clustermunitie. We onderzochten ook de inslag van een kruisraket in een televisietoren. Dat is lastig werk, omdat hier een raket vol elektronica in een radiotoren vol elektronica was ingeslagen, maar dit is mijn werk. Ook tekenden we getuigenverklaringen op van mensen in Boetsja enkele weken voordat de beelden uit de stad naar buiten kwamen. Een 18-jarig meisje zag hoe haar ouders werden gedood.’

Sinds de invasie van 24 februari 2022, nadat de Russen in 2014 de Krim al hadden bezet, begaan Russische strijdkrachten oorlogsmisdrijven en andere schendingen van het internationaal humanitair recht, waaronder buitengerechtelijke executies en dodelijke aanvallen op woningen en andere burgerdoelen. Ook vinden er deportaties plaats, worden burgers gedwongen overgeplaatst en zijn er op grote schaal onwettige moordpartijen tijdens beschietingen van steden. Amnesty wil dat de roep van slachtoffers en overlevenden om gerechtigheid prioriteit krijgt. De internationale gemeenschap heeft de plicht ervoor te zorgen dat degenen die volgens het internationaal recht verantwoordelijk zijn voor de misdrijven hiervoor verantwoording afleggen. Lees meer…

Computer en mensenrechten

Overheidsinstanties maken steeds vaker gebruik van algoritmes (een reeks van instructies die leidt tot een bepaald resultaat) en Big Data om mensen te beoordelen. De overheid verwerkt bijvoorbeeld gegevens om te proberen de kans te berekenen dat jij mogelijk gaat frauderen of iets anders strafbaars zal gaan doen. Dat dit goed fout kan gaan, hebben we bij de toeslagenaffaire bij de Belastingdienst gezien: duizenden ouders werden ten onrechte beschuldigd van fraude en moesten toeslagen terugbetalen. Mensen kwamen hierdoor onterecht in flinke geldnood. Sommigen verloren hun huis en baan. De Belastingdienst had data en algoritmes gebruikt om de kans op fraude te berekenen. Iemands afkomst en of je wel of geen Nederlander bent, werd gebruikt om het risico in te schatten. Dat is discriminatie en dus verboden. In deze video leggen we eenvoudig uit wat algoritmes zijn en hoe deze kunnen discrimineren.

Israël en Hamas negeren de uitspraak van het ICJ

Onschuldige burgers kunnen geen kant op

De huidige escalatie van het conflict tussen Israël en Hamas en andere gewapende groepen is een ongekende humanitaire ramp. Vele duizenden mensen in Gaza en Israël zijn om het leven gekomen door willekeurige aanvallen. Miljoenen anderen zijn hun huis kwijt en kunnen zonder voedsel, vervoer of medicijnen niet overleven. Zolang de strijd voortwoedt kan noodhulp hen niet bereiken.

Op 26 januari 2024 oordeelde het Internationaal Gerechtshof (ICJ) dat Israël er alles aan moet doen om genocide tegen Palestijnen in Gaza te voorkomen. Zo luidt het tussenvonnis in de genocidezaak die Zuid-Afrika tegen Israël aanspant. Ook riep het hof Hamas op om alle Israëlische gijzelaars vrij te laten. Maar zowel Hamas als Israël negeren de uitspraak.

“Er zijn in Gaza de laatste 6 maanden meer kinderen gedood dan de laatste 4 jaar in alle conflicten wereldwijd bij elkaar”, vertelt de medisch specialist Sara Galli. “We zitten op de rand van een catastrofale hongersnood. De Israëlische krant Haaretz publiceerde rond half mei dat de combinatie van honger en de leefomstandigheden in Gaza waarschijnlijk gaat leiden tot nog honderdduizend doden.

Een heel zorgsysteem is kapotgemaakt in de Gazastrook, benadrukt Sara Galli. “26 ziekenhuizen zijn gebombardeerd, honderd ambulances zijn beschoten of opgeblazen met personeel en patiënten er in.”

Amnesty International roept Israël, Hamas en andere gewapende Palestijnse groeperingen op om onmiddellijk alle militaire operaties in Gaza op te schorten. Israël moet zijn illegale en onmenselijke beleg opheffen. Ook moet Israël ongehinderd en onvoorwaardelijk humanitaire hulp toestaan aan de Palestijnen. We dringen er bij Hamas en andere gewapende Palestijnse groeperingen op aan om alle overgebleven burgergijzelaars vrij te laten.

Roep op tot een staakt-het-vuren. Teken hier de petitie.

13 jaar en 154 zweepslagen voor Nobelprijswinnaar

Al 39.754 handtekeningen gezet

Narges Mohammadi

Vrouwenrechtenactivist en Nobelprijswinnaar Narges Mohammadi uit Iran wordt gemarteld in de gevangenis. Ze heeft ernstige hart- en longaandoeningen. De gevangenisautoriteiten weigeren hoognodige behandelingen omdat ze weigert een hoofddoek te dragen. Toen ze eenmaal was onderzocht werd ze, tegen het advies van de arts in, diezelfde dag weer terug naar de cel gebracht. Lees hier de volledige informatie in het Engels.

Roep de Iraanse autoriteiten op om Narges Mohammadi onmiddellijk en onvoorwaardelijk vrij te laten.

Narges Mohammadi is een voorvechter voor vrouwen- en mensenrechten in Iran. Ze kreeg dit jaar de Nobelprijs voor de Vrede, maar kon de prijs niet in ontvangst nemen. Ze werd veroordeeld tot 154 zweepslagen en bijna 13 jaar gevangenisstraf, en zit vast in de beruchte Evin-gevangenis.

Lees meer en teken de petitie

Ook is er dringend internationale actie nodig om de extreme toename van het aantal executies in Iran een halt toe te roepen. In 2023 werden 853 executies voltrokken in het land, het hoogste aantal in 8 jaar. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van Amnesty International dat vandaag wordt gepubliceerd.

Lees meer over de executies in Iran. Kom in actie tegen doodstraffen in Iran en teken de petitie.

Zes redenen waarom Amnesty tegen de doodstraf is

De doodstraf is een wrede, onmenselijke en vernederende straf. Amnesty is altijd tegen de doodstraf. Daar hebben we verschillende redenen voor.

1. De doodstraf betekent een schending van het recht op leven. Het recht op leven is vastgelegd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Bovendien is het een vorm van marteling. Het recht op een leven vrij van marteling is eveneens een mensenrecht.

Diverse executiemethoden zijn een schending van het Verdrag tegen Foltering en andere Wrede, Onmenselijke en Onterende Behandeling of Bestraffing. Dit geldt bijvoorbeeld voor steniging en het gebruik van gas om iemand leven te beëindigen.

Waarschijnlijk geldt het ook voor ophanging. En in Amerika groeit het aantal burgerslachtoffers en stijgt de twijfel over de dodelijke injectie. Het wachten op de voltrekking van het doodvonnis is ook een vorm van wrede en onmenselijke behandeling. Veel gevangenen in de dodencel ervaren grote angst over hun naderende dood.

2. De doodstraf is niet terug te draaien, terwijl er fouten kunnen worden gemaakt. Er is altijd het risico dat een onschuldige wordt geëxecuteerd. Zo zijn in de Verenigde Staten sinds 1973 159 mensen ter dood veroordeeld die later werden vrijgesproken. Anderen zijn geëxecuteerd terwijl ernstig wordt betwijfeld of zij wel schuldig waren. Toen ik hoorde wat er allemaal voor me is gedaan door Amnesty International, was ik de gelukkigste man op aarde. Moses Akatugba, uit Nigeria zat in de dodencel

3. De doodstraf heeft geen afschrikkend effect. Landen die de doodstraf toepassen beweren vaak dat die straf mensen ervan weerhoudt ernstige misdrijven te plegen. Onderzoeken spreken dit echter tegen. Er is geen verband tussen de doodstraf en het aantal misdrijven in een land of deelstaat. Sommigen zeggen dat de doodstraf de enige manier is om moordenaars eijl het aantal burgerslachtoffers stijgt.n verkrachters definitief onschadelijk te maken. Maar dat is in strijd met het beginsel dat straffen alleen betrekking mogen hebben op misdrijven die zijn gepleegd, niet op misdrijven die nog gepleegd zouden kunnen worden.

4. Door discriminatie in de rechtspraak heb je een grotere kans ter dood te worden veroordeeld als je arm bent of tot een etnische of religieuze minderheid behoort. Voor arme en gemarginaliseerde groepen is het ook moeilijker een goede advocaat in te huren die een doodvonnis kan voorkomen. Een paar voorbeelden: juryleden in de Amerikaanse staat Washington leggen drie keer zo vaak de doodstraf op aan een zwarte verdachte dan aan een witte in een vergelijkbare zaak. Als je in de staat Louisiana een misdrijf begaat tegenover een wit persoon, dan is de kans dat de verdachte de doodstraf krijgt 97 procent groter dan wanneer het slachtoffer een zwart persoon is.

5. Sommige landen die veel executies uitvoeren hebben geen eerlijk rechtssysteem. In landen als China, Saudi-Arabië, Iran en Irak, waar de meeste executies plaatsvinden, krijgen mensen vaak een oneerlijk proces. Er zijn daar veel doodstraffen opgelegd, terwijl er geen ander ‘bewijs’ was dan een met marteling afgedwongen bekentenis.

6. De doodstraf wordt gebruikt als politiek middel. In sommige landen zetten de autoriteiten de doodstraf in om politieke tegenstanders uit te schakelen. Amnesty strijdt sinds 1977 tegen de oodstraf. Toen voerden zestien landen de doodstraf niet uit. Nu hebben 141 landen de doodstraf in de praktijk afgeschaft.

Amnesty’s werk

Wat doet Amnesty?

Amnesty International zet zich sinds 1977 in voor de onvoorwaardelijke afschaffing van de doodstraf. Voor ons is het doorslaggevende argument tegen de doodstraf dat het een wrede en onmenselijke straf is.

De doodstraf is een vorm van marteling. Alle landen die het Folterverdrag hebben ondertekend, zijn verplicht zich daaraan te houden. Dat betekent dat zij de doodstraf niet mogen uitvoeren. Daarnaast wordt in verschillende facultatieve protocollen (aanvullende verdragen) bij internationale verdragen de doodstraf verboden. Amnesty zet zich in voor de naleving van het

Folterverdrag en de protocollen.

Amnesty zet spoedacties op touw om te bereiken dat dreigende terechtstellingen worden opgeschort en omgezet in andere straffen.ijl het aantal burgerslachtoffers stijgt.

Amnesty constateert een tendens tot afschaffing van de doodstraf en moedigt de landen waar deze straf nog bestaat aan om deze ook uit te bannen of ten minste een moratorium erop af te kondigen. Bij een moratorium op de doodstraf is deze niet afgeschaft maar worden geen doodvonnissen meer voltrokken.

Steun is enorm belangrijk voor gevangenen. Te weten dat ze niet vergeten zijn, geeft hen de kracht om vol te houden. Met groetenkaarten laten we terdoodveroordeelden weten dat we ze steunen.

Ontwikkelingen

Amnesty constateerde in 2015 een dramatische stijging van het aantal executies wereldwijd. In de afgelopen 25 jaar registreerde Amnesty International niet zo’n hoog aantal voltrokken executies. In 2016 daalde het aantal voltrokken doodvonnissen echter weer flink met 37 procent ten opzichte van 2015. Wel werden er in 2016 met een groei van 56 procent aanmerkelijk meer doodvonnissen opgelegd.

Vier landen – Iran, Saudi-Arabië, Irak en Pakistan – zijn verantwoordelijk voor 87 procent van alle geregistreerde executies. In dit totaal is China niet meegerekenijl het aantal burgerslachtoffers stijgt.d. Waarschijnlijk werden daar nog eens duizenden mensen geëxecuteerd. Omdat doodstrafcijfers in China staatsgeheim zijn, kan niet worden vastgesteld om hoeveel executies het gaat.

Eind 2016 wachtten wereldwijd nog 18.848 mensen in de dodencel op de voltrekking van hun vonnis ten opzichte van 20.292 mensen in 2016. Een daling van iets meer dan 7 procent. Het aantal landen waar doodvonnissen werd voltrokken daalde licht, van 25 naar 23.

Positief is dat de meerderheid van alle landen in de wereld de doodstraf voor alle misdrijven heeft afgeschaft.

Amnesty International als steunpilaar voor het werk voor vrede en recht van de Verenigde Naties

Amnesty’s oproep

Landen die de doodstraf nog toepassen moeten onmiddellijk stoppen met het executeren van mensen.

Landen die geen mensen meer executeren moeten de doodstraf voor altijd uit hun wetboeken schrappen.

Alle doodvonnissen moeten worden omgezet in gevangenisstraffen.